Çalışan Memnuniyeti,Performans ve Çalışan Memnuniyeti Anketleri

 

                                                                       Dr.Umut KÖKSAL

 

                                                                   UK Danışmanlık Kurucusu

                                                                                                                                                                                                                                                                            

Performans, motivasyon, yetkinlik ve iş organizasyonunun oluşturduğu bir bütündür. Bir işletme yöneticisi, işletmesinde çalışan performansını, dolayısı ile takım performansını ve nihayetinde organizasyonel performansı artırmak istiyorsa, matematiksel olarak üzerinde değerlendirme yapması gereken değişkenler, motivasyon,yetkinlik ve iş organizasyonu dinamikleridir.

Yetkinlik, sürdürülebilir performans için çalışan tarafından sergilenmesi gereken tutum,davranışlardır. Motivasyon ise çalışanın bu yetkinlikleri sergileyebileceği zemini çalışmakta olduğu işletmesinde bulup bulmamasıdır. İş organizasyonu ise bu üçlü ilişkide ilgili süreç,akış ve kanalları sağlayan bir üçüncü değişken olarak ortaya çıkar.

Bu performans tanımı açısından, direkt formüle yazmadığımız ancak finalinde performansı, ara değişken olarak da çalışan motivasyonu,çalışanın sahip olduğu yetkinlikler ve işletmedeki iş organizasyonu açısından kritik bir başka faktör de çalışan memnuniyetidir.

Memnuniyet,bağlılık,motivasyon kavramları çoğunlukla birbirlerinin yerine kullanılan ve çoğu zaman da karıştırılan kavramlardır.

Peki çalışan memnuniyeti nedir? Çalışan memnuniyetinin boyutları nelerdir?

Çalışan memnuniyeti,bir işletme çalışanının;

a.       İşinden genel memnuniyet,

b.      İşyerinden genel memnuniyet olmak üzere iki ana eksende değerlendirilebilir.

Bir tanıma göre çalışan memnuniyeti, işe ilişkin çeşitli boyutlara karşı gösterilen duygusal tepkidir.  Bu öyle bir tepkidir ki, çalışan; tanımlanmış olan iş boyutlarının bazılarından memnun olabilir, diğerlerinden memnun olmayabilir(1).

Diğer bir tanıma göre, çalışanın memnuniyeti,çalışan tarafından iş ve iş deneyime ilişkin yapmış olduğu değerlendirmesinin duygusal ürünüdür(2).

Bir başka tanıma göre, çalışanın işine verdiği girdiler ile işinden temin ettiği çıktılar arasındaki optimum durumdur. Çalışan, kendisini işletmedeki diğer çalışma arkadaşları ile karşılıklı olarak işletmeye yaptıkları katkılar,kattıkları değer bazında ve de en önemlisi bu katkı,değerler karşılığında kendisine sağlanan teşvik,ödüller açısından kıyaslayarak, yapmış oldukları kıyaslama sonucuna bağlı olarak doyumsuzluk,adaletsizlik, rahatsızlık hissi duymaları durumu ortaya çıkmaktadır(3).

Çalışanın kuruma bağlılığı onun motive edilmesi ve memnuniyet hissi duyması yani işi ve şirketine ilişkin tatmin duyması ile ilgilidir.Motivasyon ve memnuniyet düzeyi arttıkça kuruma bağlılık da doğru orantılı olarak artış gösterir.

Çalışan memnuniyetinin bir konu olarak işletmeler açısından gündem teşkil etmesinin altında yatan neden, başta yukarıda bahsettiğimiz kurumsal performans açısından önemli olmasının dışında aynı zamanda çalışma ortamındaki iletişim,ilişki yönetimini de etkileyen kritik bir konu olmasında yatmaktadır.

Bu iletişim,ilişki yönetimi süreçleri performans ile birleştiğinde, çalışanın işten ayrılma niyeti, turnover,ürün ve hizmet kalitesi gibi birçok diğer değişken üzerinde de etkiler oluşturmaktadır.

İnsan Kaynakları alanı açısından da bakıldığında, çalışan memnuniyetini başlı başına bir ik metriği olarak değerlendirmekte de fayda olacaktır. Öyle bir metriktir ki birçok işletme içi  ve de kısmen dışı faktörün etkisi ile takip edilmesi,mercek altına alınması gereken bir metriktir.

Bir yerde bir metrikten bahsediyorsak, orada aynı zamanda bir ölçme ve değerlendirme faaliyetinden de bahsetmemiz faydalı olacaktır.

Çalışan memnuniyetinin değerlendirilmesinde, günümüzde çalışan memnuniyeti anketlerinden yararlanmaktayız. Çalışan memnuniyeti anketleri, çalışan memnuniyetini oluşturan faktörlerin yer aldığı, işletmede çalışan memnuniyetini analiz etmek amacı ile kullanılan ölçme ve değerlendirme araçlarıdır.

 Çalışan memnuniyeti anketleri hazırlanırken, işletme olarak hangi boyutlar öncelikli olarak ölçümleneceği ve akabinde değerlendirileceği baştan belirlenmeli, mümkünse kurumun beklentilerine uygun daha ‘'butik bir soru tasarımı'' süreci uygulanmalıdır. Bunlar dışında çalışan memnuniyeti anketi uygulamalarında şu hususlara dikkat edilmelidir:

·         Anketin uygulanacağı hedef kitlenin doğru belirlenmesi

·         Anketin uygulanma şeklinin ihtiyaca uygun belirlenmesi

·         Anketin uygulanma zamanının ihtiyaca uygun belirlenmesi

·         Anket değerlendirmelerinin sadece sayısal,istatistiki değerler ile sınırlandırılmaması

·         Ankete ilişkin aksiyon planlarının kısa-orta ve uzun vadeli planlar olarak yapılması

·         Anket sonrası aksiyon planlarının sürdürülebilir kılınması ve uygulamaya geçirilmesinde etkinliğin temini için anket yönetim özet raporunun oluşturulması

Çalışanın göstermiş olduğu Performans (istenilen davranış ve kaliteli iş sonuçları) çalışanın kuruma bağlılık düzeyindeki artış ile yükseldiği için anketin ilgili bölümü şirketin gelecek performansının planlamasında önemli bir veri sağlamaktadır.

Çalışan memnuniyetinin başlıca boyutları arasında şunları sıralayabiliriz,bu liste daha da detaylanabilir ya da kapsamı daraltabilir:

•       Çalışan Bağlılığı

•       Çalışan Mutluluğu

•       Departman Yöneticisinden Memnuniyet

•       Gelişim

•       Fiziksel Çalışma Ortamı

•       İş Tatmini

•       İş Yapış Şekilleri

•       İşbirliği ve Takım Çalışması

•       Kariyer Planlama

•       Kurum İçi İletişim

•       Kurum İmajı

•       Ödüllendirme ve Takdir

•       Performans Yönetimi

•       Strateji ve Hedefler

•       Yan Haklar

 

 

 

Yararlanılan Kaynaklar

1)        Kinicki A. ve Kreitner R. (2009). Organizational Behavior, Key Concepts. Skills & Best Practice., McGraw-Hill Edition.

2)        Lilly M. Berry, Psychology at Work, (San Fransisco: Mcgraw-Hill Companies Inc., 1997), 98.

3)        Şenol  Horozoğlu, Çalışanların İş Doyum Düzeyinin Karşılaştırılması (T.P.A.O. Örneği),Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 1995, s.5  12

 

 

 

 

Tüm Yazılar